Od Gryfa po Olimpię - książka o 70 latach piłki nożnej w Sztumie

W tym roku oprócz jubileuszu miasta przypadła również okrągła rocznica piłki nożnej w Sztumie. Z tego powodu Klub Piłkarski Olimpia Sztum, przy współpracy z Wydawnictwem Region, postanowił wydać książkę Edwina Kowszewicza pt. Od Gryfa po Olimpię. Piłka nożna w Sztumie 1946-2016. Autor przedstawił zawiłe losy sztumskich drużyn piłkarskich. Z dumą opisywał radosne chwile wynikające z sukcesów sztumskich piłkarzy, ale co ważne nie pomijał gorszych momentów, a wręcz nawet upadków poszczególnych klubów. 

Wracając do historii w 1946 roku powstał klub Gryf Sztum, którego nazwa w 1950 roku uległa zmianie na Milicyjny Klub Sportowy Gwardia Sztum. Sześć lat później również doszło do następnej zmiany. Od tego momentu piłkarze grali w Ludowym Zespole Sportowym Sztum. Od 1959 roku drużyna pierwszy raz w historii występowała jako Olimpia Sztum. Jednakże już w 1972 roku Olimpia zakończyła swoją działalność, choć piłkarze grali dalej. W następnym roku większość z nich zrzeszona była w zespole POM Sztum-Górki. Podobnie w przypadku tej drużyny po kilku latach zmieniono nazwę na Ludowy Klub Sportowy Powiśle Czernin. To tam doszło do spektakularnego sukcesu jakim było zwycięstwo w okręgowym Pucharze Polski oraz awans do centralnych rozgrywek. Drużynie udało się dojść do trzeciej rundy. W 1993 roku po latach odrodziła się Olimpia Sztum. W XXI wieku powtórzono dokonanie Powiśla Czernin. W Pucharze Polski w fazie grupowej drużyna zajęła III miejsce. Jednak po kilku latach Olimpia odnotowała poważny spadek, ale być może jako zespół z długimi tradycjami uda jej się powtórzyć osiągnięcia kolegów sprzed lat.
Książka liczy 63 strony. Oprócz rysu historycznego sztumskiej piłki nożnej publikacja zawiera m.in. wykaz zawodników, trenerów i prezesów, a także listę najlepszych strzelców w poszczególnych sezonach. Zamieszczono tam również wiele archiwalnych zdjęć. Książka z całą pewnością jest godna polecenia, gdyż dotychczas temat sztumskiego spotu nie został opracowany.
Zachęcam też do odwiedzenia zakładki z wykazem publikacji dotyczących dziejów Sztumu i okolic:
http://ziemiasztumska.blogspot.com/p/ksiazki-o-historii-sztumu-i-okolic.html

Lokacja Sztumu - 1416-2016

Wielki Mistrz Michał Küchmeister
von Sternberg
Źródło: https://pl.wikipedia.org

Dziś, 23 września 2016 roku przypadają sześćsetne urodziny miasta. Powróćmy jednak do tego dnia w 1416 roku. Wówczas to Wielki Mistrz Zakonu Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie Michał Küchmeister postanowił nadać Sztumowi prawa miejskie.
Warto podkreślić, ze miejscowość ta ma zdecydowanie starszą metrykę. Początkowo mieścił się tutaj gród Stumo będący częścią włości Aliem, który był mniej ważny od wsi Postolin. Dowodem tego może być pierwsza wzmianka o przyszłym mieście, tj. "Stumo circa Postelin" (tłum. Sztum nieopodal Postolina) pochodząca z 1234 roku. Po dwóch latach gród został zdobyty przez Krzyżaków, którzy w następnym stuleciu postanowili zbudować w miejscowości murowany zamek. Była to siedziba wójta krzyżackiego podległego bezpośrednio Wielkiemu Mistrzowi. 

Nadanie praw miejskich nastąpiło po kilkudziesięciu latach od  zakończenia budowy zamku. Należy dodać, że była to jedna z ostatnich krzyżackich lokacji. W ramach przywileju lokacyjnego z 1416 roku miasto otrzymało pod zabudowę teren znajdujący się w sąsiedztwie warowni, na którym wytyczono 50 parcel. Sztumowi nadano także ponad 60 łanów gruntów ornych, łąk i terenów leśnych sięgających po jezioro Parleta oraz Koniecwałd. Lokatorem był Ambroży Gerhard von Schonenberg.
Z racji tego, że lokacja odbyła się zgodnie z prawem chełmińskim, dlatego też miasto zyskało kwadratowy rynek o wymiarach 70x70 metrów, a na jego środku stanął ratusz (obecnie znajduje się tam kościół poewangelicki). Warto dodać, że Sztum był otoczony murami miejskimi, a dostać się do niego można było dwiema bramami, od strony Malborka - malborską, a Kwidzyna - kwidzyńską.
W 1553 roku już w czasach przynależności miasta do Rzeczpospolitej przywilej lokacyjny potwierdził król Zygmunt August.

Sztum w 1416 roku. Źródło: M. Zdzitowiecka, M. Biskup, Sztum, [w:] Studia z historii budowy miast. Warszawa 1957

Kopia aktu lokacyjnego (Archiwum Państwowe w Gdańsku)