„Powiedział nam Bartek, że dziś tłusty czwartek. Myśmy uwierzyli, pączków nasmażyli.”

źródło: www.wikipedia.org

Jak obchodzono tłusty czwartek, zapusty w okolicach Sztumu? To pytanie warto sobie zadać, zwłaszcza dzisiaj. Ludność miejscowa właśnie w zapusty smażyła pączki oraz lepiej jadła, szczególnie w tzw. tłusty wtorek w czasie zapustów. Nie znaczy to wcale, że tłustego czwartku nie było, ale był on nieco mniej popularny na początku XX w. na ziemi sztumskiej. Wówczas też

w Miranach zapusty były urozmaicone ciekawą zabawą. Chłopcy chwytali dziewczęta i podnosili je, aby sprawdzić ich ciężar. Co ciekawe wygrywała ta, która była najcięższa i to właśnie ona zyskiwała uznanie wśród swoich kolegów. 

Ten kto jeszcze nie zjadł choć jednego pączka przypominam, że niezjedzenie tego tradycyjnego ciastka może skutkować niepowodzeniem finansowym.

Sztum w 20-leciu międzywojennym

W okresie 20-lecia międzywojennego Sztum pozostał po przegranym dla Polski plebiscycie w państwie niemieckim. Był częścią Prus Wschodnich, rejencji zachodniopruskiej (do 1918 r. leżał w Prusach Zachodnich; po I wojnie światowej leżące na wschodnim brzegu Wisły tereny włączono do Prus Wschodnich). Od 1818 r. miasto było siedzibą władz powiatowych. Również w latach 1918-1945 istniał "Kreis Stuhm". Ciekawostką może być to, że w tym okresie liczba mieszkańców Sztumu znacznie wrosła w stosunku do wcześniejszych okresów. Dowodem na to jest statystyka, gdyż w 1933 r. sztumian było 4627, z kolei w 1939 r. miasto liczyło 7385 mieszkańców. Warto nadmienić, że jest to wynik rozbudowy i rozwoju miasta, ale także włączenia do Sztumu m.in Przedzamcza, które stanowiło osobną jednostkę administracyjną. Poniżej zamieszczam plan miasta z 1935 r., który można znaleźć w albumie Die Entwicklung von Stadt und Kreis Stuhm im 20. Jahrhundert. (można to przetłumaczyć: rozwój miasta i powiatu sztumskiego w dwudziestym wieku)

Krystian Zdziennicki

765 rocznica ugody dzierzgońskiej

Dzierzgoń z lotu ptaka (źródło: www.dokdzierzgon.pl)

Mija właśnie 765 lat od podpisania tzw. ugody dzierzgońskiej, która kończyła I powstanie pruskie, a także dość zawiły okres chrystianizacji na terenie Pomezanii tj. jednej z ziem pruskich. Została ona podpisana dokładnie 7 lutego 1249 r. w Christburgu (obecnie Dzierzgoniu)
Po tylu latach od tego wydarzenia należy zadać pytanie: Czy Krzyżacy nieśli wiarę w Chrystusa Prusom mieszkającym na pograniczu prusko-pomorskim tj. m.in na ziemi sztumskiej? Moim zdaniem nie. Krzyżacy bez oporu podbiajli już wcześniej schrystianizowane tereny. Potwierdzeniem powyższego stwierdzenia jest akt ugody, z którego jasno wynika, że między pruskimi naofitami tj. osobami, którzy nie dawno przyjęli wiarę katolicką, a Krzyżakami doszło do zatargu. Warto nadmienić, że układ ten traktuje stronę krzyżacką i pruską na równi. Wynika to z tego, że ludność wypowiadająca posłuszeństwo była wcześniej ochrzczona. Pertraktacje w Dzierzgoniu były bardzo ważnym wydarzeniem w historii kościoła na omawianym terenie m.in. z tego powodu, że rozjemcą obu stron był Jakub z Leodium – wysłannik papieski, późniejszy papież Urban IV. Traktat ten dawał nowo ochrzczonym podstawowe praw, choć zakazywał dotychczasowych zwyczajów pogańskich oraz ostatecznie wyznaczał ramy jakimi Prusowie powinni kierować się  w sprawach religijnych. Ponadto zostali oni zobowiązani do odbudowy świątyń, które uległy zniszczeniu, a także do uznania panowania krzyżackiego. Tak Dzierzgoń wszedł na karty historii.

Czytaj więcej na: http://mim24.pl/czy-krzyzacy-chrystianizowali-poganskich-prusow-refleksje-w-765-rocznice-podpisania-ukladu-w-dzierzgoniu/

Krystian Zdziennicki

Herb Sztumu

Obecność Zakonu Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego na ziemi sztumskiej sięga lat 30- tych XIV w. W 1236 r. gród Stumo został zdobyty przez Krzyżaków. Jak wiemy rycerze zakonni szczególnie czcili Matkę Boską. Z tego powodu sąsiednie miasta: Kwidzyn i Malbork nazwali na cześć NMP, odpowiednio Marienburg i Marienwerder. Z kolei nazwa miasta Sztum nie ma żadnych konotacji z krzyżackim kultem Maryi. Ciekawostką jednak jest to, że właśnie NMP była, a nawet jest do dziś patronką naszego miasta. Świadczy o tym herb, na którym widnieje postać NMP trzymającej dzieciątko Jezus. Niekiedy można spotkać się z nieprawdziwą teorią, że w herbie widnieje postać św. Anny tj. babki Jezusa (patronką kościoła farnego jest święta Anna). Symbol jest używany od średniowiecza (początkowo znany z miejskich pieczęci) do dnia dzisiejszego. Niezależnie w czyim w czyim władaniu znajdowało się miasto władze nie zmieniały wizerunku, choć sam herb na przestrzeni wieków ewoluował.

Sztumski herb wg. Ottona Huppa
z końca XIX wieku

Współczesny herb Sztumu
(barwy nadane przez Mariana Gumowskiego
nawiązujące do barw herbu wójtostwa sztumskiego) 

Krystian Zdziennicki