Obecnie trudno jest wskazać konkretną datę założenia w Sztumie pierwszej szkoły. Można za Wojciechem Szramowskim przyjąć, że katolicka parafialna placówka edukacyjna powstałą w I połowie XVI wieku. Wynikało to z potrzeby mieszczan, dla których elementarna wiedza była niezbędna do prowadzenia handlu. Współcześnie nie powinien nikogo dziwić fakt prowadzenia szkoły przez kościół, gdyż przez wiele wieków szkolnictwo było jego domeną. Należy też dodać, że nauczycielami byli miejscowi organiści, których niekiedy wspomagali zakrystianie. Sztumska szkoła parafialna mieściła się nieopodal świątyni św. Anny.
W okresie poreformacyjnym, którego skutkiem był regres katolicyzmu w mieście przestała istnieć placówka katolicka. Związane to było z wybudowaniem w latach 70-tych XVI stulecia szkoły luterańskiej. Sytuacja ta wywołała spór na linii obu kościołów. W 1599 roku sądownie podjęto decyzję, aby luteranie przekazali szkolnictwo ponownie katolikom. Sytuacja zakończyła się jednak współistnieniem placówek prowadzonych przez obie strony konfliktu. Być może doszło w tej kwestii do ugody. Z kolei wiadomo, że w XVII wieku po wojnach szwedzkich w 1669 roku wybudowano w Sztumie nową szkołę katolicką.
W okresie zaborów katolicką szkołą do lat 60-tych XIX wieku mieściła się w mieszkaniu organisty, który jak wcześniej wspomniałem był zarazem nauczycielem. Podobnie sytuacja wówczas wyglądała w szkolnictwie ewangelickim. To właśnie z inicjatywy przedstawicieli tego drugiego wyznania w 1866 roku powstała szkoła (jest to budynek usytuowany na ul. Mickiewicza - obecnie siedziba filii Sądu Rejonowego, dawna SP nr 3), w której ulokowano obie placówki. Od 1874 roku była to szkoła powszechna zarówno dla dzieci katolickich, jak i ewangelickich. Warto dodać, że w połowie XIX wieku w mieście funkcjonowała też osobna placówka oświatowa dla dzieci wyznania mojżeszowego. W 1916 roku wybudowano szkołę przy obecnej ulicy Reja (obecna SP nr 2), wówczas też w budynku starej placówki umiejscowiono Wyższą Szkołę dla Dziewcząt. W 1934 roku powtórnie rozdzielono dzieci przynależące do obu wyznań. W budynku "starej szkoły" umiejscowiono placówkę ewangelicką, a "nowej" katolicką. Sytuacja ta trwała do 1945 roku.
Warto dodać, że w okresie histlerowskim w Sztumie powstała tzw. NAPOLA, tj. szkołą o specjalnym, elitarnym, a zarazem politycznym charakterze. O której szerzej napiszę w kolejnym poście.
 |
| Budynek szkoły wzniesionej w 1916 roku (źródło: www.marienburg.pl) |
 |
| Budynek szkoły wzniesionej w latach 60-tych XIX wieku (źródło: www.marienburg.pl) |
